İngilizcede Nesne Türleri

Nesne (Object), bir cümlede yapılan eylem veyahut işten etkilenen ögedir. İngilizcede nesneler dolaysız (direct) ve dolaylı (indirect) olarak ayrılmaktadır. Cümledeki eylemden doğrudan etkilenen ya da konu olan nesne, dolaysız nesnedir. Dolaylı nesne ise bir cümlede birden fazla nesne kullanıldığı zaman ortaya çıkmaktadır. Aşağıdaki tablolarda her iki nesne türünün İngilizcede kullanım şeklini görebilirsiniz.

Dolaysız Nesne:

Subject	Verb	Direct Object
(Özne)	(Fiil)	(Dolaysız Nesne)
I	play	the piano.
(Ben)	(çalarım)	(piyano)

Dolaylı Nesne:

Subject	Verb	Indirect Object	Direct Object
(Özne)	(Fiil)	(Dolaylı Nesne)	(Dolaysız Nesne)
I	lend	you	some money.
(Ben)	(ödünç veririm)	(sana)	(biraz para)

Sözcük dizilişinde tüm nesneler her zaman ana fiilden sonra gelir. Eğer cümlede iki nesne varsa, dolaysız nesne ana fiilden sonra, dolaylı nesne ise dolaysız nesneden hemen sonra dizilişteki yerlerini alır.

Nesne Biçimleri	Sözcük Dizimi
Dolaysız Nesne (Direct Object)	S (Özne) + V (Fiil) + DO (Dolaysız Nesne)
Dolaylı Nesne (Indirect Object)	S (Özne) + V (Fiil) + IO (Dolaylı Nesne) + DO (Dolaysız Nesne)

Nesne Türleri

Basit bir cümlede nesne isim, sıfat ve kimi zaman edat cümleciği olarak kullanılabilir. Hatta çoğu zaman bir cümlede nesne kullanımına gerek de duyulmayabilir. Ancak bir cümledeki ögenin nesne olup olmadığını ayırt edebilmek için, nesne türlerine vakıf olmak gereklidir.

İsim

Özel - genel, canlı- cansız veya somut - soyut kavramları ve varlıkları ifade etmek için kullandığımız ''isim'' ya da diğer ismi ile ''ad'', bir cümlede nesne olarak, özel isimler haricinde, tekil ya da çoğul haliyle karşımıza çıkabilmektedir. Bu noktada bir ismin nasıl tekil veya çoğul yapıldığını bilmek, isimlerin ayırt edilmesinde önemli rol oynar.

Tekil İsim

İngilizcede bir ismi tekil yapmak için, ismin önüne ''bir'' anlamına gelen ''a'' ya da ''an'' getirilir. Her ne kadar aynı anlama sahip olsalar da, ''a'' ve ''an'', bir ismin telaffuz edilme şekline göre kullanılmaktadır. İngilizce yazıldığı gibi okunan bir dil olmadığından, hatta çoğu zaman yazılan bazı harflerin farklı okunması veyahut hiç okunmaması gibi durumlardan dolayı, bir kelimenin nasıl yazıldığından daha çok nasıl seslendirildiği önem arz etmektedir.

Aşağıdaki tabloda ''a'' ve ''an''in kullanım şekillerini inceleyebilirsiniz.

''a'' tekil ifadesinin kullanım yerleri	''an'' tekil ifadesinin kullanım yerleri
Eğer bir kelimenin ilk harfi sessiz telaffuz ediliyorsa, başına ''a'' tekil ifadesi eklenir. Örneğin: a student a university	Eğer bir kelimenin ilk harfi sesli telaffuz ediliyorsa, başına ''an'' tekil ifadesi eklenir. Örneğin: an apple an hour

İngilizcede ''a, e, i, o, u'' sesli harflerinin dışındaki tüm harfler sessiz harf olup, bazı zamanlarda sesli harflerin okunuşu yanındaki harfe göre sessiz olarak çıkabilmektedir. Bu durumda, bir kelimenin nasıl yazıldığından daha ziyade, nasıl seslendirildiği bir kez daha önemini vurgular.

Çoğul İsim

İngilizcede çoğul isimler ''düzenli (regular)'' ve ''düzensiz (irregular)'' olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Düzenli çoğul isimler, bir ismin sonuna ''-s'' çoğul eki getirilerek yapılırken, düzensizler bir ek almadan, genelde yeni bir biçime dönüşerek yapılmaktadır.

Düzenli Çoğul İsimler

Düzenli çoğul isimler, bir ismin sonuna ''-s'' çoğul eki getirilerek elde edilir. Ancak isimlerin son harf kombinasyonlarına göre, ''-s'' çoğul takısı, ''-es'' ve ''-ies'' hallerine dönüşebilir. Aşağıdaki tabloda bu eklerin dönüşüm kurallarını ve örnek cümlelerini bulabilirsiniz.

''-es'' takısı alan isimler	''-ies'' takısı alan isimler
-ch ile biten isimler: watch = watches -sh ile biten isimler: bush = bushes -x ile biten isimler: box = boxes -o ile biten isimler: hero = heroes	consonant (sessiz) + y ile biten isimler: baby = babies (Eğer bir isim -y ile bitiyorsa ve -y'den önceki harf sessiz ise, -y düşer ve yerine -ies eki gelir. Lakin -y'den önce bir sesli harf (vowel) varsa, ismin sonuna sadece -s takısı gelir. Örneğin: tray = trays)

Yukarıdaki kurallara ve düzensiz isim grubuna uymayan isimleri çoğul yaparken ''-s'' takısı kullanılmaktadır.

Düzensiz Çoğul İsimler

Düzensiz çoğul isimler bazen tamamen biçim değiştirirken, bazen son harflerinde değişiklik görmekte, kimi zaman da ne bir ek almakta ne de biçim değiştirmektedir. Örneğin:

1) Latince kökenli isimlerin çoğul halleri genelde biçim değiştirir. Örneğin:

Tekil Hali	Çoğul Hali
Datum	Data
Stimulus	Stimuli
Syllabus	Syllabi
Bacterium	Bacteria

2) Bazı isimler sesli harfleri ise, çoğul yapıldıklarında farklı bir sesli harfe dönüşebilmektedir. Örneğin:

Tekil Hali	Çoğul Hali
Foot	Feet
Goose	Geese
Man	Men
Woman	Women
Mouse	Mice
Tooth	Teeth

3) Son harfi ''-f'' ya da ''-fe'' sessiz-sesli harf kombinasyonu ile biten bazı isimler ise, çoğul yapıldıklarında ''-f'' ya da ''-fe'' harfleri kaldırılarak, yerlerine ''-ves'' çoğul eki getirilmektedir. Örneğin:

Tekil Hali	Çoğul Hali
Half	Halves
Knife	Knives
Leaf	Leaves
Life	Lives
Self	Selves
Shelf	Shelves
Thief	Thieves
Wife	Wives
Wolf	Wolves

4) Sonu ''-is'' ile biten bazı isimler ise çoğul yapıldıklarında ''-is'' eki yerine ''-es'' çoğul eki ile kullanılmaktadırlar. Örneğin:

Tekil Hali	Çoğul Hali
Analysis	Analyses
Basis	Bases
Diagnosis	Diagnoses
Emphasis	Emphases
Paranthesis	Parantheses
Thesis	Theses

5) Sonu ''-ix'' ile biten isimlerde ise, çoğul yapılırken ''-ix'' eki, ''-ices'' çoğul eki ile yer değiştirir. Örneğin:

Tekil Hali	Çoğul Hali
Appendix	Appendices
Index	Indices

6) Bazı isimler ise çoğul yapılırken ek almaz ya da değişime uğramazlar. Örneğin:

Tekil Hali	Çoğul Hali
Deer	Deer
Fish	Fish
Sheep	Sheep
Species	Species
Means	Means

7) Bazı isimler ise çoğul yapıldıklarında biçim değiştirerek yeni bir kelimeye dönüşebilmektedir. Örneğin:

Tekil Hali	Çoğul Hali
Person	People
Child	Children

Sıfat

Bir ismi nitelemek için kullandığımız sıfat, Türkçede olduğu gibi İngilizcede de ismin önüne gelmektedir. Sıfatlar bir isimle tamlama olarak kullanıldığı gibi kendi başlarına da kullanılabilirler. Bu tür durumlarda, eğer kendi başına kullanılırsa başına ya da sonuna tekillik veya çoğulluk belirten ifadeler almazlar. Ancak bir cümlede isimlerle tamlama olarak yer aldıklarında tekillik ve çoğulluk ifadeleri ile birlikte kullanılabilirler. Örneğin:

Sıfat	Sıfat + İsim
She is beautiful.	She is a beautiful girl.
They are smart.	They are smart kids.

Sıfatlar aynı zamanda bir isimdir. Örneğin, ''red (kırmızı)'' tek başına bir isim iken, bir başka isimle birlikte kullanıldığında diğer ismi niteleyebilir: ''red pencil (kırmızı kalem)''. Fakat sıfatlar her zaman isimlerden türemeyebilir. Aynı zamanda fiiller, sonlarına eklenen bazı eklerle sıfatlaştırılabilmektedirler. İngilizcede bu ekler ''-ed'' ve ''-ing'' ekleridir. Aşağıdaki tabloda bir fiilin nasıl sıfatlaştırıldığını görebilirsiniz.

Fiil	''-ed'' eki aldığında	''-ing'' eki aldığında
Amuse Eğlendirmek	Amused Eğlenmiş	Amusing Eğlendirici
Interest İlgilendirmek	Interested İlgili	Interesting İlginç

Edat Cümleciği

Bir isim ya da sıfat tamlaması bazen bir edat ile birlikte kullanılabilmektedir. Örnek vermek gerekirse, ''green valley (yeşil vadi)'' bir sıfat tamlamasıdır. Ancak bir olayın ya da durumun ''yeşil vadide'' olduğu belirtilmek istenildiğinde, bu sıfat tamlamasının başına bulunma edatı eklenmelidir: ''in green valley''.

Ancak edatlar, yer ve zaman bildiren edatlar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Hatta pek çok edat aynı anda zaman ve yer bildirebilir. İngilizcede edatlar konusu, tabir-i caizse, kazdıkça daha da derinleşen bir alan olduğu için, aşağıda bu edatlardan yalnızca en sık kullanılanlara basit bir şekilde, akla ilk gelen anlamları ile yer verilmiştir.

Yer Bildiren Edatlar

Edat	Edat Cümleciği
In -de, -da Sınırları belirli geniş ya da dar bir alanın içini belirtmek için kullanılır. Bu bir eşya olabileceği gibi, coğrafi bir konum da olabilir.	in Ankara Ankara'da in a box bir kutuda
On -de, -da Herhangi bir nesne üzerinde temas ederek bulunmayı belirtmek için kullanılır.	on the table masada on the bus otobüste
At -de, -da Geniş bir alanın içini belirtmek için kullanılır. Her ne kadar ''in'' edatı ile aynı özelliği taşısa da, genelde ''in'' edatı kadar spesifik bir alanı tanımlamaz.	at the campus kampüste at the university üniversitede
Over -de, -da Herhangi bir nesne üzerinde temas etmeden bulunmayı belirtmek için kullanılır.	The lamp is over the table. Lamba masanın üstündedir.
To -e, -a Yönelme durumunu belirtmek için kullanılır.	to London Londra'ya to Jack Jack'e
From -den, -dan Bir kişi, eşya veya coğrafi bir konumdan etkilenmesini belirtmek ve bir durumun nerede başladığını göstermek için kullanılır.	from Ankara Ankara'dan from you senden
With ile Bir kişi, kavram veya eşya ile birlikte ya da aracılığıyla olma durumunu belirtmek için kullanılır.	with you seninle with love aşkla
About hakkında Bir kişi, kavram ya da eşya hakkında bilgilendirme amacı ile kullanılır.	about Turkish Türkçe hakkında about us hakkımızda

Zaman Bildiren Edatlar

Edat	Edat Cümleciği
In -de, -da Haftalarda, aylarda, mevsimlerde, yıllarda ve günün belli bir dönemlerini belirtmek için kullanılır.	in May Mayısta in winter kışta in 1992 1992 yılında
On -de, -da Günlerde ve tam tarihlerde kullanılır. Amerikan İngilizcesinde ise haftasonları için de kullanılmaktadır.	on Friday Cuma günü on 3 May 1992 3 Mayıs 1992'de on the weekend haftasonunda
At -de, -da Saatlerde ve haftasonlarında kullanıldığı gibi, ''Christmas'' gibi belli bir dönemi içeren tatiller için de kullanılabilir. Günün gece yarısından şafak vaktine kadar olan kısmı için de bu edat kullanılmaktadır.	at 9 o'clock saat dokuzda at the weekend haftasonunda at night geceleyin

Yazan: